۱۳۹۸/۰۶/۰۶ 2118

ژئوسایت ریپل مارک

موج‌نقش‌ها (Ripple marks) پشته‌ها یا چین‌های کوچکی است که بر روی رسوبات ماسه‌ای، بر اثر جریان امواج آب و یا وزش باد، تشکیل می‌شود. رسوبات ماسه‌‌ در اثر فعالیت امواج آب و یا وزش باد آزادانه به حرکت درآمده و با جهیدن و سُر‌خوردن بر روی یکدیگر اشکال موجی شکل متنوعی را به‌وجود می‌آورد؛ این اشکال که به آن موج‌نقش یا ریپل‌مارک می‌گویند بیشتر در بستر دریا و رودخانه، در سواحل و در بیابان‌هایی که پوششی از رسوبات ماسه‌ای دارد و در معرض جریان آب و وزش باد است دیده می‌شود.

موج‌نقش‌ها پس از تشکیل، در صورت توقف و یا کاهش شدت جریان، تا مدت‌ها بر جای خود خواهد ماند و تا زمانی که با رسوبات جدیدتر پوشیده نشده‌ است آن را می‌توان در سواحل ماسه‌ای دریاها و رودخانه‌ها و یا تپه‌های ماسه‌ای مشاهده کرد. گاهی اوقات بر اثر وجود شرایط مساعد، موج‌نقش‌های ماسه‌ای در زیر رسوبات گل دفن شده و از تخریب در امان می‌ماند. این موج‌نقش‌ها می‌توانند میلیون‌ها سال بعد از زمان تشکیل خود و بر اثر حرکات پوسته زمین، دوباره بالا آمده و بر روی سطح زمین، به صورت نقش‌های مواج بر روی سطح لایه‌های ماسه‌سنگی نمایان گردند. یافت شدن این گونه اشکال در سنگ‌های رسوبی سطح زمین اطلاعات با ارزشی از شرایط و محیط‌های گذشته کره زمین که کمتر اطلاعی از آنها داریم به ما می‌دهند و از این جهت بسیار حائز اهمیت و در خور تامل هستند.

در محدوده ژئوپارک جلفا در چند ناحیه آثار موج‌نقش‌ها دیده می‌شود؛ اما یکی از بهترین نقاط برای مشاهده این پدیده، در 20 کیلومتری شرق جلفا، در امتداد جاده جلفا به سیه‌رود و بعد از روستای مُرازاد است. در این ناحیه، لایه‌های رسوبی مربوط به نهشته‌های آواری دریای عمیق دوره کرتاسه، به شدت چین‌خورده هستند و به صورت دیواره‌های بلند و کشیده دیده می‌شوند؛ بر روی این دیواره‌ها که از تناوب لایه‌های نازک ماسه‌سنگ و گل‌سنگ تشکیل یافته است با کمی دقت می‌توان آثار متعددی از موج‌نقش با اشکال مختلف را در سطح لایه‌ها شناسایی و مشاهده نمود. علاوه بر موج نقش‌ها در سطح این لایه‌ها آثار فراوانی از آثار فسیلی مربوط به جانورانی که در بستر دریا ساکن بوده‌اند دیده می‌شود.