۱۳۹۸/۰۶/۰۶ 2204

ژئوسایت اللی باشی (مرز پرمین-تریاس)

نقاط کمی در جهان هستند که در آن امکان سفر سریع به اعماق زمان زمین‌شناسی و به لحظات سرنوشت‌ساز تاریخ این سیاره وجود دارد. ژئوپارک ارس و کوه‌های ‌اللی‌باشی واقع در غرب این محدوده یکی از این نقاط به شمار می‌رود که می‌تواند در یک چشم‌به‌هم ‌زدن ما را به سفری در طول زمان و به 252 میلیون سال پیش و به مرز دوران پالئوزئیک و مزوزئیک ببرد؛ برهه‌ای از زمان که مصادف با اتفاقی که از سرنوشت‌سازترین لحظات تاریخ سیاره زمین بوده و با انقراض انبوه گونه‌های مختلف حیات همراه بوده است. وجود این ناحیه و توالی سنگ‌های رسوبی آن که تنها مدارک برجای مانده از حوادث روی داده در انتهای دوره‌ پرمین را در خود جای داده است زمانی ارزش می‌یابد که بدانیم توالی سنگ‌های رسوبی سطح زمین بیشتر شامل نبودها است تا پیوستگی و ستون چینه‌‌شناسی اکثر نقاط سطح زمین در طول تطورات و سیر حوادث فرسایش یافته و با نقصان همراه است و پدیدار شدن لایه‌های رسوبی مربوط به نقاط عطف تاریخ گذشته سیاره زمین از پدیده‌های نادر محسوب می‌شود. انقراض انبوه جانداران در مرز دوره‌های پرمین و تریاس این مرز را یکی از مهمترین حوادث تاریخ کره زمین و پایانی بر دوران پالئوزئیک و آغازگر دورانی جدید به‌نام مزوزئیک نموده است. توالی رسوبی این مرز در اکثر نقاط ایران و جهان بعد از تشکیل در زمان‌های بعد فرسایش یافته و اثری از آن برجای نمانده است؛ ارتفاعات قفقاز کوچک و کوه‌های اللی‌باشی یکی از معدود نقاط جهان است که این توالی رسوبی به خوبی در آن حفظ شده و از این لحاظ ارزش علمی منحصربه‌فردی برای این ناحیه به‌وجود آورده است.

سیاره زمین از زمان پیدایش حیات با پنج انقراض جمعی بزرگ روبرو بوده است که در این میان، انقراض انتهای پرمین بزرگ‌ترین آن بوده است و بر اثر آن تغییرات بزرگی بر مسیر تکامل حیات بر روی زمین به‌وقوع پیوست. این حادثه در 252 میلیون سال پیش روی داده و در پایان آن ۹۶٪ از تمام گونه‌های دریایی و ۷۰٪ از مهره داران زمینی منقرض گردیدند. نکته قابل تاملی که بررسی فسیل‌های برجای مانده به ما می‌آموزد این است که انقراض سرنوشت تقریبا همه گونه‌ها است و نزدیک به 99% تمام گونه‌هایی که از آغاز حیات تاکنون بر روی این سیاره ظاهر شده‌اند منقرض گردیده و برای همیشه از صحنه روزگار حذف گردیده‌اند.